💬 سوال : چرا قاعده این است که اگر (ما) ، (حرفیه) باشد به صورت اتصالی و اگر (اسمیه) یا (مصدریه) باشد باید به صورت انفصالی نوشته شود؟

✅ پاسخ : 

1⃣ در (ما حرفیّه) به خاطر اینکه (ما) حرف است و حرف نیز بنفسه مستقل نیست،لذا به منزله ی تتمه ی ماقبلش قرار داده شده و این عدم استقلال در کتابت نیز رعایت شده و به صورت متصل به کلمه ی ماقبلش نوشته میشود.

2⃣ در (ما اسمیّه) به خاطر اینکه (ما) اسم است و بنفسه مستقل است ، این استقلال درکتابت نیز رعایت شده و به صورت منفصل و منفکّ از ماقبلش نوشته میشود.

3⃣ در (ما مصدریّه) _ با اینکه طبق نظر برخی از ادباء حرف میباشد _ به خاطر اینکه مابعدش را تأویل به مصدر میبرد ، پس با مابعدش به منزله اسم واحد لحاظ میشود و اسم نیز بنفسه مستقل است و این استقلال در کتابت نیز رعایت میشود و به صورت منفصل و منفکّ از ماقبلش نوشته میشود.

تحفةالسائل _ صفحه 55 _ حاشیه 12

ادامه دارد…

🔶در وزن کلماتی مانند: مُشاة ، نُحاة ، رُواة ، دُعاة که هر کدام به ترتیب جمعِ: ماشی ، ناحی ، راوی و داعی هستند،سه نظریه مطرح می باشد👇

🔷۱_بر وزن فُعَلَة میباشد.برای مثال کلمه: مشاة ابتداءً مُشَیَة بوده و سپس قاعده👈واو و یاء متحرک ماقبل مفتوح قلب به الف میشوند 👉میخورد و نهايتاً میشود: مُشاة

🔷٢_جناب فرّاء: وزن آن فُعَلّ است(به تشدید لام). برای مثال کلمه مُشاة،دراصل: مُشَیّ بوده،سپس یکی از (یاء) های آن حذف شده و عوض از آن،یک تاء تأنيث به انتهای کلمه افزوده شده بدین صورت: مُشَیَة که طبق قاعده مذکوره(رجوع شود به قول اول)نهایتاًمیشود: مُشاة

🔷٣_مرحوم رضی(ره): وزن آن فُعَّل است(به تشدید عین). برای مثال کلمه: مُشاة در اصل مُشَّی بوده،سپس یکی از دو (شین) حذف شده و عوض از آن،یک تاء تأنیث به انتهای کلمه افزوده شده بدین صورت: مُشَیَة که در اینجا نیز طبق قاعده مذکوره (رجوع شود به قول اول)نهایتاً میشود: مُشاة

…تُسَمّی(أی:الحروف)الحروفَ المشبهةَ بالفعل ؛لكونها:

1⃣ علي ثلاثةِ أحرفٍ فصاعداً كالفعل

و

2⃣ فتحِ آخِرها كالماضي 

و

3⃣ وجودِ معني الفعلِ فيها

و

4⃣ كما أنَّ الفعلَ ترفع و تنصب ، فكذالك هي ترفع و تنصب

🔰 تنبيه

عبارةُ : “وجود معني الفعل فيها” يعني:

🔸” إنَّ و أنَّ” بمعني : حَقَّقْتُ “¹”

🔹” كََأنَّ ” بمعني : شَبَّهْتُ

🔸” لكِنَّ ” بمعني : إسْتَدْرَكتُ

🔹 ” لَيْتَ ” بمعني : تَمَنَّيْتُ

🔸 ” لَعَلَّ ” بمعني : تَرَجَّيتُ

📚شرح العوامل فی النحو_النوع الثانی

🔰تحقيق

1_قال الرضي “رحمه الله” : في ” إنَّ و أنَّ “

   معنى : ” حَقَّقْتُ ” و ” أَكَّدْتُ “

شرح الرضي علي الكافية_ جلد 2 _جزء 4 _صفحه 271

تراکیبی مانند : (عَن+ما) ، (مِن+ما) ، (كل+ما) و… به صورت متصل کتابت میشوند یا منفصل؟

پاسخ:این نوع تراکیب،باشرایطی که بیان خواهد شد یا به صورت متصل و یا به صورت منفصل کتابت میشوند:

کتابت اتصالی

💠 (ما) حرفیّه باشد

🔹مثال: أنَّما إلهكم إلهٌ واحدٌ

    “سوره کهف _ آیه : ۱۱۰”

کتابت انفصالی

1⃣ (ما) اسمیّه باشد

مثال: كلُّ ما عندي حَسَنٌ

2⃣ (ما) مصدریّه باشد

مثال: إنَّ ما صَنَعتَ عجبٌ

نکته : (ما مصدریّه) نزد اکثر نحات حرف می باشد ولی در عین حال در حکم (ما حرفیّه) نمی باشد.

تحفةالسائل_صفحه 55 _حاشیه 12