▫️بسم الله الرحمن الرحیم▫️

             (یاصاحب الزمان ادرکنی)
این کلمه در جمله نقش هاى مختلفى را نسبت به جایگاه خود در کلام، دارد. مانند:

۱. (الحزن علی المرثىِّ شمل كثيرا من مظاهر الكون)؛ “كثيرا” مفعول به براى “شمل”

۲. (لأجل دفع الضرر عن الغير ولو كثيرا)؛ “كثيرا” خبر براى “كان” محذوف است.

🔸نكته: هرگاه در وسط کلام بعد از لو وصلیه اسم منصوب بیاید، آن اسم منصوب، خبر کان محذوف است مانند مثال مذکور.

۳. (قليلا أو كثيرا)؛ “كثيرا” عطف به “قليلا” است.

۴. (و هي أنّ كثيرا من الناس نجدهم)؛ “كثيرا” اسم براى “أن"ّ است.

۵. (تختلف اختلافا كثيرا)؛ “كثيرا” صفت براى “اختلافا” است.

۶. اما در بسيارى از موارد كثيرا صفت براى مفعول مطلق محذوف از جنس فعل يا مصدر مذكور است مانند: (الثاني مجيء الفاء بعدها كثيرا)؛ يعنى “مجيئا كثيرا”

🔸نكته: بعد از فعل ملحق به افعال ناقصه نيز صفت براى مفعول مطلق است. [١]

مانند: (المسألة الثانية: تقع أن بعد ها كثيرا)

به تقدير “وقوعا كثيرا"و خبر “تقع"، “بعدها” است.

___________________________________

۱. و قال بعض النحویین یدخل فی هذا الباب کل فعل له منصوب بعد مرفوع لابدّ منه نحو (قام زیدا کریما) و (ذهب زید متحدثا). [ همع الهوامع، ج۱، ص۴۱۶]

📚منابع:  إقرأ، ياسر حيدرى، ص۱۲۳

همع الهوامع، السیوطی

            ▫️بسم الله الرحمن الرحیم▫️

              (یاصاحب الزمان ادرکنی)
🔸 در نزد نحویون این دو از حیث اعراب و معنی تفاوتی ندارند ولیکن در یکی هاء تنبیه و در دیگری کاف تشبیه مقدم شده است

🔸️ولیکن حقیقتا با اینکه مفردات- هاء، کاف و ذا - در ترکیب هر دو، واحد است، از حیث استعمال و معنا متفاوت هستند.

📌از جمله تفاوت بین آن دو:

۱. بعد “هکذا” مشارالیه ذکر نمیشود فلذا نمیگویی: هذا الامر هکذا الامر بلکه میگویی هذا الامر هکذا

اما در “کهذا” مشارالیه ذکر میشود فلذا میگویی هذا الامر کهذا الامر.

۲. “کهذا” افاده تشبیه میکند مثلا وقتی گفته میشود (إنّ الطير كهذا الطير) یعنی همانا این پرنده شبیه این پرنده است، در واقع پرنده ای را به پرنده ای دیگر تشبیه کرده ایم، برخلاف “هکذا"، مثلا وقتی گفته میشود (إنّ هذا الطير هكذا) يعنى همانا این پرنده به این صورت است، پس تشبیهی صورت نگرفته است.

۳. اسم اشاره در “کهذا” به حسب مشارالیه تغیر میکند فلذا گفته میشود: کهذه، کهذین، کهؤلاء و…

اما اسم اشاره در “هکذا” به یک صورت می آید و تغیرش از حیث تعداد و تذکیر یا تأنيث درست نیست فلذا گفته نمیشود هکذی، هکذین، هکأولاء و…

📚منبع : معانی النحو، فاضل صالح السامرائی، ج۱، ص۹۷

در ترکیب کلماتی همچون : (عن+ما) و (من+ما) ، به خاطر اینکه بین (میم) و حرف قبلش کمال اتصال وجود دارد،درلفظ واجب است ادغام شود (طبق قاعده حروف یرملون) ، دراین حالت چه (ما) اسمیه باشد و چه حرفیه باشد، برای ایجاد مناسبت بین تلفظ و کتابت ، (عن+ما) و (من+ما) بهتر است به صورت اتصالی و ادغامی نوشته شود.

شرح النظام _ صفحه 773 و 774

شرح الشافیة للرضي (ره) _ جلد3 _ صفحه 326

تحفة السائل _ صفحه 56 _ حاشيه

تذکر🔰

در قرآن کریم،هردوکتابت(اتصالی و انفصالی)صورت گرفته است.⬇️

1⃣ کتابت اتصالی : و ما الله بغافلٍ عَمّا تعملون

“سوره مباركه بقره _ آيه شريفه 74

2⃣ کتابت انفصالی : فلمّا عَتَوا عن ما نُهُوا

“سوره مبارکه اعراف _ آیه شریفه 166