▫️بسم الله الرحمن الرحیم▫️

             (یاصاحب الزمان ادرکنی)
این کلمه در جمله نقش هاى مختلفى را نسبت به جایگاه خود در کلام، دارد. مانند:

۱. (الحزن علی المرثىِّ شمل كثيرا من مظاهر الكون)؛ “كثيرا” مفعول به براى “شمل”

۲. (لأجل دفع الضرر عن الغير ولو كثيرا)؛ “كثيرا” خبر براى “كان” محذوف است.

🔸نكته: هرگاه در وسط کلام بعد از لو وصلیه اسم منصوب بیاید، آن اسم منصوب، خبر کان محذوف است مانند مثال مذکور.

۳. (قليلا أو كثيرا)؛ “كثيرا” عطف به “قليلا” است.

۴. (و هي أنّ كثيرا من الناس نجدهم)؛ “كثيرا” اسم براى “أن"ّ است.

۵. (تختلف اختلافا كثيرا)؛ “كثيرا” صفت براى “اختلافا” است.

۶. اما در بسيارى از موارد كثيرا صفت براى مفعول مطلق محذوف از جنس فعل يا مصدر مذكور است مانند: (الثاني مجيء الفاء بعدها كثيرا)؛ يعنى “مجيئا كثيرا”

🔸نكته: بعد از فعل ملحق به افعال ناقصه نيز صفت براى مفعول مطلق است. [١]

مانند: (المسألة الثانية: تقع أن بعد ها كثيرا)

به تقدير “وقوعا كثيرا"و خبر “تقع"، “بعدها” است.

___________________________________

۱. و قال بعض النحویین یدخل فی هذا الباب کل فعل له منصوب بعد مرفوع لابدّ منه نحو (قام زیدا کریما) و (ذهب زید متحدثا). [ همع الهوامع، ج۱، ص۴۱۶]

📚منابع:  إقرأ، ياسر حيدرى، ص۱۲۳

همع الهوامع، السیوطی